Szczecin, jako drugie miasto w Polsce i jedno z pierwszych w Europie testuje stację badawczą, która ma wykrywać i usuwać dodatkowe zanieczyszczenia w ściekach. Szczecińskie wodociągi stawiają na ekologię w wielu płaszczyznach. Z jednej strony inwestując w przyjazną środowisku infrastrukturę, z drugiej zaś chętnie włączając się w programy mające długofalowy wpływ na jego ochronę. Takim działaniem jest międzynarodowy projekt EMPEREST, którego celem jest skuteczniejsza eliminacja ze ścieków komunalnych zanieczyszczeń syntetycznych w tym związków typu PFAS.
Unia Europejska nakłada na przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne dodatkowe obostrzenia dotyczące oczyszczania ścieków. Choć kolejny stopień oczyszczania ma być formalnie realizowany od 31 grudnia 2033 roku to Szczecin już teraz przymierza się do spełnienia najbardziej wyśrubowanych norm. Program EMPEREST, którego jest członkiem, pomaga badać kolejne, niebezpieczne związki i szukać rozwiązań związanych z ich eliminacją.
- Testowana na Oczyszczalni Ścieków „Pomorzany” przez trzy miesiące stacja pilotażowa to szansa dla ZWiK i Szczecina na to, by racjonalnie i z głową przygotować się na właśnie wprowadzaną nową Dyrektywę Ściekową Unii Europejskiej i dokładnie określić jakie inwestycje będą nam niezbędne, aby sprostać jej wymaganiom – tłumaczy Piotr Miakoto, kierownik Oczyszczalni Ścieków Pomorzany.
Ten specjalnie skonstruowany mobilny kontener ze specjalistycznym sprzętem wybudowany został przez Gdańską Infrastrukturę Wodociągowo-Kanalizacyjną (GIWK) do badania efektywności usuwania trwałych zanieczyszczeń organicznych ze ścieków. W ramach programu stacja pilotażowa do końca roku pracować będzie w oczyszczalni ścieków Pomorzany, a następnie będzie przetransportowana na testy do litewskiego Kowna.
- Badania rozpoczęto w połowie września i przez okres ok. trzech miesięcy pracujemy nad optymalizacją parametrów pracy stacji tj. dawka ozonu oraz czas kontaktu ścieków z ozonem, czas adsorpcji na filtrze węglowym. Dwa razy w tygodniu za pomocą autosamplerów pobierane są średniodobowe próbki ścieków po poszczególnych procesach oczyszczania. Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny oraz nasze akredytowane Laboratorium Centralne wykonuje szereg analiz fizykochemicznych oraz badań pod kątem zawartości 24 związków PFAS oraz 12 farmaceutyków – mówi Natalia Piętka, st. specjalista ds. technologii Oczyszczalni Ścieków Pomorzany.
Stacja badawcza składa się m.in. filtracji wstępnej, z systemu ozonowania, filtracji na węglu aktywnym oraz dezynfekcji. Wyniki testów pilotażowych zostaną poddane analizom oraz będą wykorzystane do opracowania wytycznych technicznych dla systemów usuwania mikrozanieczyszczeń ze ścieków oraz przyszłych niezbędnych inwestycji. W projekcie pracownicy ZWiK chą zbadać w jakim stopniu ścieki dopływające i odpływające z oczyszczalni są zanieczyszczone związkami PFAS oraz jakie są możliwości ograniczenia ich emisji do środowiska.
"Sprawdzamy techniczne rozwiązania dotyczące badania i oczyszczania z mikrozanieczyszczeń. To nam pokaże kierunek rozwoju i inwestycji w nasze oczyszczalnie, choć już teraz woda, którą oddajemy do Odry jest czystsza niż ta, która płynie w korycie." - podkreśla ZWiK Szczecin.
- Dzięki udziałowi w projekcie jesteśmy jednym z liderów w Europie jeśli chodzi o dostosowanie się do unijnych dyrektyw. Na dobrą sprawę wyprzedziliśmy inne miasta i kraje o 2 lata. Docelowo chodzi nie tylko o zbadanie związków PFAS i groźnych mikrozanieczyszczeń, ale także w miarę możliwości jeszcze lepsze oczyszczenie tych drugich z oddawanej do rzeki wody. Dzięki stacji zawartość tych elementów jest badana na 4 etapach oczyszczania – nie tylko w samej oczyszczalni, ale także przed stacją i za nią, a to daje nam kierunek i plan na działanie długoterminowe – dodaje Jacek Jasiulewicz, kierownik Wydziału Oczyszczalni Ścieków.
Co to są związki PFAS? Związki per- i polifluoroalkilowe (PFAS) obejmują kilka tysięcy związków chemicznych. Są masowo wykorzystywane w przemyśle. Stosuje się je przy produkcji wielu rzeczy codziennego użytku, takich jak wyroby teflonowe, nieprzywierające powłoki naczyń kuchennych, wodoodporne tekstylia, odporne na tłuszcz opakowania żywności, płyny do mycia podłóg czy też piany gaśnicze. Z biegiem czasu związki te gromadzą się w organizmie człowieka oraz w środowisku. Są znane jako „wieczne chemikalia”, ponieważ wyjątkowo trwale utrzymują się w naszym środowisku i ciele. Mogą doprowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak uszkodzenie wątroby, choroby tarczycy, otyłość, problemy z płodnością i nowotwory.
W projekcie EMPEREST uczestniczą przedstawiciele firm wodociągowych, naukowcy specjalizujący się w inżynierii chemicznej i ochronie środowiska, przedstawiciele władz lokalnych z państw Morza Bałtyckiego. W ramach projektu odbyło się już klika spotkań, wizyt studyjnych oraz warsztatów szkoleniowych. W ich trakcie rozmawiano m.in o metodologii oceny ryzyka PFAS, pilotażowych technologiach oczyszczania mikrozanieczyszczeń dla operatorów oczyszczalni ścieków oraz monitorowaniu PFAS w środowisku.
Podmioty realizujące projekt:
Partnerem wiodącym (liderem) jest Union of the Baltic Cities Sustainable Cities Commission (Związek Miast Bałtyckich Komisja Zrównoważonych Miast) z Turku, Finlandia. W skład konsorcjum Projektu wchodzi 14 partnerów z krajów skupionych wokół Morza Bałtyckiego, tj. z Polski, Niemiec, Finlandii, Estonii, Litwy i Łotwy.
Okres wdrażania: 01.01.2023 - 31.12.2025
Całkowity budżet projektu: 5 432 044 euro
Dofinansowanie ze środków UE (INTERREG BSR): 80%
Wkład własny: 20%
Strona projektu: https://interreg-baltic.eu/project/emperest/
