Każda firma działająca na rynku posiada konkurencję, a w związku z tym stara się zaoferować swój produkt w możliwie najniższej cenie, aby był on atrakcyjny dla potencjalnego odbiorcy zarówno pod względem jakościowym, ale także cenowym. W tym celu zazwyczaj szuka oszczędności w produkcji i funkcjonowaniu, czyli optymalizuje koszty.
Trochę inaczej wygląda to na rynku wodociągowo-kanalizacyjnym. W przypadku oczyszczania ścieków i dostarczania wody w okolicy odbiorcy najczęściej działa jedno przedsiębiorstwo, z którym może on podpisać umowę, co prowadzić może do wyciągania błędnego wniosku, iż cokolwiek się nie zdarzy, to i tak odbiorcy, czyli mieszkańcy będą musieli zapłacić te koszty w taryfie.
W praktyce jednak weryfikator, jakim do niedawna były Gminy, a obecnie są nim Wody Polskie bardzo szczegółowo przygląda się pozycjom kosztowym, na które wpływ ma, bądź może mieć Przedsiębiorstwo. Zatem przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne, choć często nie mają konkurencji, powinny dbać o klientów i racjonalnie wydatkować środki pieniężne.
Pomocne w tym procesie jest przyjęcie odpowiedniej strategii rozwoju, racjonalne planowanie inwestycji, a także obserwacja rynku.
Dlatego też, zanim powstanie problem z odrzuceniem w całości, bądź w części wniosku taryfowego, warto przemyśleć różne warianty możliwych optymalizacji kosztowych.
Po pierwsze - skup się na kosztach stałych
Niezmiernie pomocne może okazać się obniżenie kosztów stałych, np. zmniejszenie zapotrzebowania na energię poprzez stosowanie energooszczędnych rozwiązań oraz zakup energii od możliwie najtańszego dostawcy. Oczekiwane rezultaty przynieść może także wynegocjowanie niższych stawek na usługi telekomunikacyjne, zmniejszenie kosztów związanych z administracją (np. zmniejszenie użycia papieru, zakup drukarek, których koszty eksploatacyjne nie są wysokie, zmiana oświetlenia w budynkach na energooszczędne, docieplenie budynków biurowych).
Po drugie - zrób audyt techniczny
W przypadku obiektów takich jak oczyszczalni ścieków możliwe jest np. zastosowanie rozwiązań technicznych z wykorzystaniem energii pochodzącej z procesów oczyszczania ścieków, tj. tzw. biogazu, który powstaje w wyniku fermentacji beztlenowej (metanowej) osadów ściekowych w specjalnych komorach zwanych Wydzielonymi Komorami Fermentacyjnymi. To rozwiązanie jest co prawda właściwe dla dużych oczyszczalni, ze względu na konieczność poniesienia znaczących kosztów związanych z wybudowaniem instalacji, niemniej stosowane jest w Polsce z powodzeniem. Skorzystanie z dostępnych na rynku nowoczesnych rozwiązań technologicznych może nawet sprawić, że oczyszczalnia będzie miała nadwyżki energii.
Niemal wszystkie obiekty użytkowane przez przedsiębiorstwa wodociągowo – kanalizacyjne są urządzenia energochłonnymi. Audyt zatem należy rozszerzyć o kontrolę sprawności tychże urządzeń, a przede wszystkim ich dobór dla potrzeb danego obiektu. Przewymiarowanie urządzeń, bądź ich niedoszacowanie spowodować może, iż źle dobrane urządzenia pracują na najwyższej wydajności w zbyt długim okresie czasu, nadmiernie się eksploatując i zużywając ponadnormatywne ilości energii elektrycznej.
Po trzecie - zadbaj o efektywność pracy
Kluczowe jest usprawnienie zarządzania zespołem pracowników poprzez dokładną analizę zadań zadysponowanych do wykonania, dopasowania ich do umiejętności i doświadczenia zawodowego pracowników, a także właściwe rozdzielenie pracy i weryfikacja stanowisk.
Po czwarte - obniż koszty finansowe, korzystaj z preferencyjnego finansowania inwestycji
Obniżenie kosztów obsługi kredytów, poprzez negocjowanie odsetek i prowizji z bankiem finansującym, czy też skorzystanie z możliwości finansowania części inwestycji ze środków unijnych jest znakomitym sposobem na istotne zmniejszenie kosztów finansowych przedsiębiorstwa. Przy realizacji inwestycji warto ponadto wziąć pod uwagę wykorzystanie niskooprocentowanych pożyczek z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, czy też z Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Po piąte - zaplanuj ekspansję na nowe rynki – współpraca międzygminna
Choć w branży wodociągowo – kanalizacyjnej brzmi to dosyć abstrakcyjnie, to jednak w praktyce jest to działanie powszechne i dosyć łatwe do zrealizowania. Znalezienie dodatkowych klientów, np. w pobliskiej gminie, która mogłaby odprowadzać swoje ścieki do danej oczyszczalni, lub hurtowo kupoiwać wodę ze stacji uzdatniania wody, pod warunkiem zaproponowania jej rozsądnych cen pozwala mieszkańcom obu takich gmin ponosić znacząco mniejsze koszty opłat za wodę i ścieki, a gminom obniżyć w sposób istotny koszty remontów, modernizacji, czy rozbudowy istniejącej infrastruktury. W praktyce zdarza się niestety dosyć powszechnie, iż oczyszczalnie, czy stacje uzdatniania wody w dwóch sąsiadujących ze sobą gminach są jednocześnie rozbudowywane i modernizowane. Takie koszty w łatwy sposób można zoptymalizować zawierając porozumienie inwestycyjne. Do takiego porozumienia należy jednak ustalić sprawiedliwy podział kosztów oraz zadbać o jego stosowne zabezpieczenie prawne.
Po szóste - prowadź racjonalną politykę inwestycyjną
Planując zakupy urządzeń w ramach zamówień publicznych, czy też procedury uproszczonej, dla których jedynym kryterium wyboru nie będzie wyłącznie cena, ale np. również czynności serwisowe w perspektywie długoterminowej mogą przynieść przedsiębiorstwu znaczne zmniejszenie kosztów bieżących. Przy wymianie starych urządzeń na nowe, warto ponadto mieć na względzie koszty eksploatacji i żywotność nabywanych środków trwałych (w tym również jak najszerszą gwarancję).
Jeśli przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne nie stara się redukować kosztów, to cena za wodę i ścieki może być bardzo wysoka, zwłaszcza w przypadku, gdy stosunkowo nieduża liczba osób jest podłączona do sieci. Pamiętajmy, że im więcej osób jest podłączonych do sieci, tym koszt jednostkowy jest niższy jest taniej, bo koszty rozkładają się na większą liczbę osób. Dlatego z reguły opłaty za usługi wodno--kanalizacyjne są niższe w dużych miastach.
W tym przypadku znaczenie ma nie tylko kwestia już istniejącej infrastruktury oraz koszty związane z zakupem wody i opłatami środowiskowymi. Istotne jest także utrzymanie sprawnej sieci, czyli wydatki związane z przeprowadzaniem bieżących remontów, usuwaniem awarii, a wreszcie konieczność zakupu energii na funkcjonowanie przepompowni. Koszty napraw są dość wysokie i stanowią znaczący udział w kwocie, od jakiej liczy się taryfę.
Podsumowując, optymalizacja kosztów jest zatem działaniem niezbędnym, jednak nie może oznaczać zaprzestania inwestycji w sieć, czy w poprawę jakości oczyszczania ścieków i uzdatniania wody.
Takie działania są bowiem niezbędne, aby sieć służyła nam przez długie lata, a cena za dostarczaną wodę i odprowadzone ścieki była akceptowalna społecznie.
Tyle tylko, że działania te muszą być zaplanowane na wiele lat wcześniej i konsekwentnie realizowane.
