Spójność pomiarowa w laboratorium
Wszyscy chcemy być zawsze bardzo precyzji, wykonywać pracę na 100 %, zawsze musi się wszystko zgadzać. Tak samo jest w laboratorium, tu również wszytko musi być perfekcyjne, potwierdzane w nieustanny sposób, a badania muszą być wykonane z jak największą precyzją i jak najmniejszym błędem pomiarowym.
W tym celu, zgodnie z punktem normy 6.5 PN-EN ISO/IEC 17025:2018-02 „Ogólne wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących’’, laboratorium powinno ustanowić i utrzymać spójność pomiarową wyników pomiaru.
Co to jest spójność pomiarowa?
Spójność pomiarowa to nieprzerwalny łańcuch wzorcowań (kalibracji), z których każde wnosi swój udział do niepewności pomiaru. Odniesieniem w tym znaczeniu, jest stosowanie odpowiednich jednostek pomiaru zgodnym z układem SI (Definicja spójności pomiarowej zgodnie z PKN-ISO/ IEC Gudie 99, „Międzynarodowy słownik metrologii. Pojęcia podstawowe i ogólne oraz terminy z nimi związane (VIM)’’)
Istotny w tym działaniu jest wzorzec pomiarowy, Certyfikowany Materiał Odniesienia. Stosowane wyposażanie pomiarowe w laboratorium powinno być wzorcowane. Wzorcowane powinno być wykonane przez laboratoria posiadające akredytacje. Jedyną jednostką w kraju, która pełni funkcję Krajowego Instytutu Metrologicznego jest Główny Urząd Miar (GUM) NIM.
Spójność, czyli:
- dokładność wyniku pomiaru, wraz z niepewnością, które mają bezpośredni wpływ na wiarygodność wyników pomiarów,
- wzorcowanie, ustanawia spójność pomiarową wyników pomiaru.
Dokumentem potwierdzającym wzorcowanie, jest np. świadectwo wzorcowania. Laboratoria wykonują również w swoim zakresie szereg kalibracji, które powinny być wykonane za pocą Certyfikowanych Materiałów Odniesienia wyprodukowanych przez kompetentnych producentów materiałów odniesienia, spełniających wymagania normy PN-EN ISO 17034.
Laboratorium powinno weryfikować wyniki wzorcowań poprzez analizę trendów. Zgodnie z założeniami producentów podających charakterystykę pracy przyrządów pomiarowych, laboratorium, weryfikuje zmienność wzorcowań, za pomocą wykresów trendów. Jeżeli wyniki odbiegają od kryteriów, w tym momencie takie wyposażenie pomiarowe powinno zostać wycofane z pracy w laboratorium.
Ważne są procedury
Laboratoriom musi opracować odpowiednie procedury, w których zostaną opisane działania odnośnie wzorcowań, kalibracji, sprawdzeń, oraz przeglądów wyposażenia, opisują czasookresy tych czynności.
Laboratorium powinno posiadać odpowiednie zapisy potwierdzające prawidłową pracę całego wyposażenia pomiarowego.
Nadzór nad wyposażeniem pomiarowym jest związany z kontrolą warunków środowiskowych, które są bezpośrednio wiązane z prawidłową pracą wyposażenia pomiarowego, wyposażenia pomocniczego. Laboratorium powinno posiadać takie zapisy, w celu weryfikacji poprawnej pracy wyposażenia laboratorium. Kryteriami w tych przypadkach, będą wymagania – kryteria podane przez producentów wyposażenia pomiarowego.
Ciągłe monitorowanie prawidłowej pracy laboratorium, jest bezpośrednio związane z zapewnieniem jakości wyników, czyli bieżąca kontrola poprawności pracy przyrządów pomiarowych, które mają bezpośredni wpływ na jakość wyników pomiarów wraz z jego niepewnością.
Wszystko z myślą o klientach
Spójność to nie tylko prawidłowa praca wyposażenia pomiarowego, oraz wyposażenia pomocniczego, to przede wszystkim świadomość pracowników zatrudnionych w laboratorium. Pracownicy laboratorium powinni posiadać odpowiednie kompetencje i kwalifikacje, powinni być upoważnieni do wykonywania sprawdzeń, przeglądów, kalibracji całego wyposażenia pomiarowego.
W celu weryfikacji kompetencji pracowników, osoba nadzorująca pracę personelu powinna monitorować oraz potwierdzać cały czas prawidłową pracę upoważnionego personelu laboratorium.
Za pomocą dobrze opisanej spójności pomiarowej, laboratorium jest w stanie bardzo szybko wyeliminować wadliwą pracę wyposażenia pomiarowego oraz wyposażenia pomocniczego.
Laboratorium prowadząc wnikliwe analizy wszystkich powiązanych ze sobą czynników wpływających na wydawany wynik pomiaru dla klienta, wyda zawsze prawidłowy wynik pomiaru.
Produktem końcowym laboratorium jest wynik pomiaru wraz z jego niepewnością. Dzięki spójności pomiarowej dobrze opisanej klienci laboratorium będą zawsze zadowoleni, czyli spełniamy wymagania klienta, a tym samym zyskujemy zadowolonych klientów naszych laboratoriów.
red. Katarzyna Ulas
